Aziz Nesin

Aziz Nesin, 1915 doğumlu değerli gazeteci ve Yazar. Mizah, kısa öykü, tiyatro oyunu ve şiir
dallarında pek çok yapıtlarıyla yurtiçinde ve yurtdışında birçok ödüle
layık görülen Nesin, 1972’den beri hizmetlerini sürdüren Nesin
Vakfı’nın da kurucusudur.

'Aziz Nesin' adıyla tanınan Mehmet Nusret, 20 Aralık 1915’de Giresun’da dünyaya
geldi. 1925'te İstanbul Süleymaniye'deki Kanuni Sultan Süleyman
İptidai Mektebi'nin (sonradan ismi İstanbul 7. İlkokul olarak
değiştirildi) 3. sınıfına devam etti. Darüşşafaka Lisesi'nde 2 yıl
okuyan Nesin, 1935'de Kuleli Askeri Lisesi'nden mezun oldu
ve 1937'de Ankara Harp Okulu'nu asteğmen olarak bitirdi.
Aynı anda Güzel sanatlar Akademisi Süsleme Bölümü’ne de devam
eden Nesin, 1939'da Askeri Fen Okulu'nu bitirdi. Asteğmen
olarak orduya katılan Nesin, İkinci Dünya Savaşı sırasında Trakya’daki
çadırlı ordugahta 2 yıl görev aldıktan sonra, 1942'de atandığı
Erzurum Müstahkem Mevkii İstihkam Taburu Bölük Komutanlığı'nda bir bomba
kazasında yaralandı. 1944'de Ankara'da Harp Okulu'nda açılan ilk
tank kursuna katılan Nesin, o yıl Zonguldak'ta uçaksavar top mevzileri
yaptırmakla görevlendirildi ve üsteğmen rütbesinde iken görev ve
yetkisini kötüye kullandığına dair bir suçlamayla askerlikten
uzaklaştırıldı.

Gazeteciliğe başlayan Aziz Nesin, 1945’de Sedat Simavi’nin
çıkardığı Yedigün Dergisi’nde redaktörlük ve yazarlık yapmaya başladı.
Profesyonel olarak oyun yazarlığı yapan Nesin, Karagöz gazetesinde
çalıştıktan sonra Tan gazetesinde köşe yazarlığına başladı. (Tan
Gazetesi bir grup üniversiteli genç tarafından 1946’da yakıldı.)
Cumartesi adında haftalık bir magazin dergisi çıkarmaya başladı fakat
derginin 8 sayı sonra sona ermesinin ardından, Vatan gazetesinde
çalışmaya başladı ve ilk bağımsız yapıtı olan ‘Parti Kurmak Parti
Vurmak’ adlı 16 sayfalık bir broşürü yayınladı.

Yine 1946’da Sabahattin
Ali ile 'Markopaşa' isimli ses getiren bir mizah gazetesi
çıkarmaya başladı. Dergi, dönemin politikacılarına yaptıkları
eleştiriler sonucu kapatılmalarla ve birçok davayla karşılaşmasına
rağmen yüksek satış rakamlarına ulaştı fakat Aziz Nesin, Nereye
Gidiyoruz? başlıklı yazısı nedeniyle 12 Ağustos 1947’de
on ay ağır hapis ve 3 ay 10 gün Bursa Emniyet-i Umumiye Nezareti altında
bulundurulma cezası aldı. (Bu yazısı henüz dergide yayınlanmamıştı.)

Nesin, 1948’de taşlama türündeki Azizname isimli ikinci
kitabını yayımladı. Bu kitabı yüzünden 4 ay boyunca tutuklu olarak
yargılanan Nesin, bu davada ceza almadı fakat 1949 yılında Mısır
Kralı Faruk, İngiltere Prensesi Elizabeth ve İran Şahı
Rıza Pehlevi’nin bir olarak Ankara’daki elçilikleri aracılığıyla
Türkiye Dışişleri Bakanlığı’na aşağılandıkları gerekçesiyle resmen
başvurmaları üzerine açılan dava sonucu 6 ay hapis cezası aldı.

1952’de Levent’te Oluş Kitabevi’ni açtı ve 1953'de ise bir ortakla
Beyoğlu’nda ‘Paradi Fotoğraf Stüdyosu’nu kurdu. 1954'te Akbaba
dergisinde takma adlarla öyküler yazmaya başlayan Nesin, 1955'de
İstanbul'daki azınlıkların ev ve dükkanlarının yakılıp yıkıldığı 6-7
Eylül Faciası nedeniyle, suçlu olduğu iddia edilerek Sıkı Yönetimce
tutuklandı.

Röportaj ve fıkra ve gülmece öyküleri, Dolmuş (1955), Yeni Gazete
(1957), Akşam (1958), Tanin (1960), Günaydın (1969), Aydınlık (1993)
gibi dergi ve gazetelerde yayımlanan Nesin, Çağdaş Türk edebiyatının
tanınana bir ismi haline geldi. 1956'da Kemal Tahir’le
birlikte Düşün Yayınevi’ni kurdu ve 1958’de ‘Dolmuş-Karikatür’
dergisi ile birleşti (Yayıncılığa, yayın evinin şubat 1963’de yanmasına
kadar tek başına devam etti). 1962'de ‘Zübük’ adlı mizah dergisini
çıkarmaya başladı ve dergi 42 sayı ürettikten sonra kapandı.

Yeni Gazete, Akşam ve Tanin'de günlük köşe yazıları yazmaya devam eden
Nesin, 1956’da Bordighera, İtalya’da yapılan ve 22 ülkenin
katıldığı Uluslararası Gülmece Yarışması’nda ‘Kazan Töreni’ adlı
öyküsüyle ‘Altın Palmiye’ ödülü kazandı. Ertesi yıl aynı ödülü ‘Fil
Hamdi’ adlı öyküsüyle 2. kez kazanan Nesin, 1960’da ilk ödülünü
devlet hazinesine bağışladı.

1965’de pasaport alma hakkını elde eden Nesin, davet edildiği
Berlin ve Weimar'daki Antifaşist Yazarlar Toplantısı'na katıldı
ve altı ay içerisinde Polonya, Sovyetler Birliği, Romanya ve
Bulgaristan’ı ziyaret etti. 1966 yılında ‘Vatani Vazife’ adlı
öyküsüyle Bulgaristan'da yapılan Uluslararası Gülmece Yarışması’nda
1.lik ödülü olan Altın Kirpi'yi kazanan Nesin, 1968'de Üç Karagöz
isimli oyunuyla Milliyet Gazetesi'nin açtığı ‘Karagöz Oyunu
Yarışması’nda 1. oldu. Nesin, 1969’da ‘İnsanlar Uyanıyor’
isimli öyküsüyle Moskova'da yapılan Uluslararası Gülmece Yarışması’nda Krokodil
birincilik ödülünü, 1970’de Çiçu adlı oyunuyla ise Türk Dil
Kurumu Oyun Ödülü’nü kazandı.

1972’de yoksul ve kimsesiz çocukların bakım ve eğitimlerinin
karşılanması amacıyla Nesin Vakfı’nı kuran Aziz Nesin, tüm
kitaplarının gelirlerini buraya yatırdı. Vakıf, 1976-1980 boyunca her
yıl, o yılın edebiyat ürünlerinden seçmelerin bulunduğu ‘Nesin Vakfı
Edebiyat Yıllığı’nı yayınladı.

Aziz Nesin, 1974’de Asya-Afrika Yazarlar Birliği'nin verdiği Lotus
ödülünü kazandı ve ödülünü Filipinler'in başkenti Manila'da yapılan bir
törenle aldı. 1976’da Gabrovo, Bulgaristan'da düzenlenen
‘Gülmece Kitabı Uluslararası Yarışması’nda 1. oldu ve Hitar Petar
ödülünü kazandı. 1977'de Türkiye Yazarlar Sendikası Başkanı seçilen
Nesin, 1978'de Madaralı Roman Ödülü’nü ‘Yaşar Ne Yaşar Ne
Yaşamaz’ adlı romanıyla kazandı. 1982'de Vietnam'da yapılan
Asya-Afrika Yazarlar Birliği toplantısına katılan Nesin, buradan
dönerken kalp hastalığı nedeniyle Moskova’da hastaneye kaldırıldı
ve ‘Kalp Hastalıkları Araştırma Merkezi’nde bir ay boyunca
tedavi gördü.

1983'de Amerika Birleşik Devletleri'nde İndiana Üniversitesi'nin
düzenlediği uluslararası toplantıya çağrılan fakat pasaportu geri
alındığı için bu toplantıya katılamayan Nesin, 70. doğum gününü
Şan Sinema Salonu'nda kutladı. 1985’te TÜYAP'ın düzenlediği ‘Halkın
Seçtiği Yılın Yazarı’ ödülünü kazandı ve aynı yıl İngitere'de Pen Kulüp
Onur Üyeliği’ne seçildi.

1989'da ‘Demokrasi Kurultayı’nın toplanmasında etkin görev
alan ve oluşturulan ‘Demokrasi İzleme Komitesi’nin iki
başkanından biri olan Nesin, yine 1989’da Sovyet Çocuk Fonu
tarafından ilk kez verilen ‘Tolstoy Altın Madalyası’na değer
görüldü.

75. yaşını 19 Mart 1990'da Ankara Sanat Kurumu'nda kutladı. 2
Temmuz 1993'de Sivas’da düzenlenen Pir Sultan Abdal
etkinliklerine katılan Aziz Nesin, o sırada gerçekleşen ve 37 aydının
yaşamını yitirdiği Madımak Oteli katliamından sağ olarak
kurtuldu.

Aziz Nesin, imza günü ve söyleşi için gittiği Çeşme, Alaçatı’da
5 Temmuz’u 6 Temmuz’a bağlayan gece sabaha karşı geçirdiği kalp
kriziyle vefat etti. 6 Temmuz’da Çeşme Cumhuriyet Savcısı’nın
isteğiyle otopsi yapılmak üzere İstanbul Çapa Tıp Fakültesi’ne getirilen
Nesin, 7 Temmuz günü, vasiyeti gereği hiçbir tören yapılmadan ve yeri
belli olmayacak şekilde Çatalca’daki Nesin Vakfı’nın bahçesine
gömüldü.

Aziz Nesin, arkasında yüzlerce öykü, şiir, tiyatro oyunu ve Nesin
Vakfı'nı bıraktı.